Bệnh thủy đậu ( dân gian gọi là trái rạ ) do siêu vi trùng VZV thuộc nhóm siêu vi Herpes 3 gây ra. Bệnh xuất hiện quanh năm, nhưng nhiều nhất từ tháng ba bênh rất hay lây. Bệnh lây chủ yếu do tiếp xúc trực tiếp với các nốt đậu và do hít phải siêu vi trùng lan truyền trong không khí khi bệnh nhân ho hoặc hắc hơi. Bệnh thường xảy ra ở trẻ 2-10 tuổi, người lớn cũng bị.
TRIỆU CHỨNG BỆNH
- Lúc nhiễm siêu vi trùng cho đến khi có triệu chứng bệnh thường từ 14-16 ngày. Biểu hiện cơ thể mọc nhiều nốt đậu – là những mụn nước nổi trên nền da đỏ, rất ngứa, thường kéo dài 7- 10 ngày. Trung bình mỗi trẻ mọc khoảng 300 nốt sau 4-5 ngày các nốt đậu sẽ khô lại và đóng vảy và bong ra. Ngoài nốt đậu trẻ còn bị sốt cao, nôn ói. Trẻ em, với các trường hợp nhẹ bệnh sẽ khỏi hẳn trong vòng 10-12 ngày. Một số ít trẻ có biến chứng như : Sưng phổi ( có triệu chứng sốt cao, trở nhanh ho nhiều ), nhiễm trùng các nốt đậu ( các nốt đậu sẽ có mủ, trẻ sốt cao, trường hợp này có thể để lại sẹo, nhất là ở da mặt), viêm não ( rất hiếm – nếu có sẽ có biểu hiện co giật, rối loạn tri giác ) Ở người lớn bệnh thường nặng hơn và có thể gây chết người ( 50 % ở những người bị suy giảm miễn dịch ) .Nếu phụ nữ bị thủy đậu trong năm tháng đầu của thai kỳ sẽ dễ bị quái thai ( 26 % )
- Khi bị bệnh nên cho trẻ nghỉ học và tránh tiếp xúc với những trẻ nhỏ khác trong nhà. Cắt móng tay để trẻ khỏi gải (vì ngứa ) làm nhiễm trùng nốt đậu. Tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo hai lần mỗi ngày và thoa xanh Methylen. Cho trẻ ăn uống bình thường. Không uống aspirin vì có thể làm tổn thương não và gan. Nên cho uống thuốc giảm ngứa như Chlorpheniramine. Ở người lớn cho uống aciclovir ( Zovirax R ) với liều 800x4/ngày trong năm ngày. Thuốc chỉ tác dụng khi cho uống trong vòng 24 giờ sau khi nổi đậu.
BIẾN CHỨNG KHÓ LƯỜNG- DỄ BIẾN THÀNH DỊCH
Theo PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa (Viện Pasteur TP.HCM), thủy đậu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người trưởng thành. Tuy nhiên, bệnh thường xảy ra với những đối tượng có hệ miễn dịch yếu hoặc chưa hoàn thiện, điển hình nhất là trẻ nhỏ, người già và phụ nữ đang mang thai.
Thống kê của Viện Pasteur TP.HCM cho thấy 90% bệnh nhân nhiễm thủy đậu là trẻ trong độ tuổi 2-7 tuổi.
Thủy đậu vốn là một bệnh lành tính nhưng nếu không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và đúng cách sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm.
“Mụn nước do thủy đậu có thể gây viêm da “bội nhiễm”, để lại các vết sẹo lõm trên da về sau. Biến chứng thứ hai có thể gặp phải là viêm phổi với triệu chứng như đau ngực, khó thở, tím tái, ho ra máu. Nguy hiểm hơn, bệnh có thể dẫn đến viêm não, rối loạn tâm thần, co giật, hôn mê, thậm chí tử vong", PGS Nghĩa khuyến cáo.
Virus Varicella Zoster gây bệnh thủy đậu có thể tồn tại vài ngày trong không khí. Bệnh rất dễ lây lan từ người này sang người khác qua đường hô hấp (do hít phải chất dịch chứa virus khi người bệnh ho, nói chuyện…), qua dịch tiết mũi họng, dịch từ nốt phỏng thủy đậu.
Do đó, khi một người trong gia đình mắc bệnh, các thành viên còn lại cũng cần cách ly. Tỷ lệ lây truyền thủy đậu giữa các anh em cùng nhà có thể lên đến 87%, cao hơn cả các bệnh nhân nằm cùng khoa, cùng phòng trong bệnh viện (70%).
Để chủ động phòng ngừa bệnh thủy đậu, Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân thực hiện một số biện pháp sau:
- Tiêm ngừa vắc xin đủ liều, đúng lịch.
- Hạn chế tiếp xúc với người bị bệnh để phòng tránh lây lan.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, sử dụng các đồ dùng sinh hoạt riêng, vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý.
- Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, trường học, vật dụng sinh hoạt bằng các chất sát khuẩn thông thường.
- Những trường hợp mắc bệnh thủy đậu cần được nghỉ học hoặc nghỉ làm việc từ 7-10 ngày từ kể từ khi bắt đầu phát hiện bệnh để tránh lây lan cho những người xung quanh.
CÁCH PHÒNG CHỐNG BỆNH
Thủy đậu hiện chưa có thuốc đặc trị, do đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm vắc xin ngừa thủy đậu là cách phòng bệnh hiệu quả.
“Đối với thủy đậu, tiêm vắc xin là cách phòng bệnh đơn giản và hiệu quả nhất. Hơn 90% người đã tiêm phòng sẽ tránh hoàn toàn được căn bệnh này. Khoảng 5-10% còn lại có thể bị thủy đậu sau khi tiêm chủng, nhưng các trường hợp này cũng chỉ bị nhẹ, với rất ít nốt đậu (dưới 50 nốt), thường không gặp biến chứng”, PGS Nghĩa cho biết.
Trẻ từ 1-12 tuổi cần được tiêm một liều vắc xin để ngừa thủy đậu. Từ 13 tuổi trở lên, mỗi người cần được tiêm 2 liều, cách nhau ít nhất 6 tuần để hiệu quả phòng bệnh tốt nhất. Phụ nữ có kế hoạch sinh con nên tiêm ngừa thủy đậu trước khi mang thai 3 tháng. Riêng phụ nữ trong thời kỳ mang thai không được tiêm vắc xin này.